Hər bir müəssisədə iş vaxtının rejimi müəyyən edilməlidir. O, müəssisənin daxili intizam qaydalarında təsdiq edilir.

Əgər bəzi işçilərin iş vaxtının rejimi müəssisədə təsdiq edilən iş rejimindən fərqlənirsə, onların iş vaxtlarının rejimi ayrıca əmək müqavilələrində müəyyən edilir.

İş vaxtının rejimi qaydaları — gündəlik iş vaxtının müddəti, onun başlanması və qurtarması, işdə fasilələrin vaxtı və müddəti, sutkadakı növbələrin sayı, növbə sənədləri və onların tərtibi, bir növbədən digər növbəyə keçirilmə, iş vaxtının cəmlənmiş uçotu, işlənmiş iş günlərinin istirahət günləri ilə əvəz edilməsi (əvəzgünün verilməsi) qaydaları, habelə həftəlik iş günlərinin sayı müəssisədaxili intizam qaydaları və ya əmək müqaviləsi, kollektiv müqavilə ilə müəyyən edilir.

İş vaxtının rejimi və onu müəyyən edən qaydalar AR Əmək Məcəlləsi və digər normativ hüquqi aktlarla müəyyən edilmiş iş vaxtı müddətinə əməl olunmaqla işəgötürənin əmri (sərəncamı, qərarı) ilə təsdiq edilir. Bu qaydalarla işçilər hökmən tanış edilməlidirlər. Həmin qaydaların iş rejimini tənzimləyən əsas bölmələri böyüdülmüş şəkildə bütün işçilərin hər gün görə biləcəyi yerdən asılmalıdır.

Müəssisə aşağıdakı iş vaxtının rejimi qaydalarını müəyyən etməlidir:

• iş həftəsinin növü (iki istirahət günü olan beşgünlük iş həftəsi, bir istirahət günü olan altıgünlük iş həftəsi, istirahət günləri sürüşən cədvəl ilə olan iş həftəsi);
• iş vaxtının uçot qaydası (gündəlik, həftəlik, cəmlənmiş uçot);
• gündəlik iş vaxtının (növbənin) müddəti;
• sutkadakı növbələrin sayı;
• iş və qeyri-iş günlərinin növbələşməsi;
• işdə fasilələrin vaxtı və müddəti;
• gündəlik iş vaxtının başlanması və qurtarması

İşçilərin ümumi sayı 50 nəfərədək olan sənaye, nəqliyyat, tikinti, ticarət və digər xidmət müəssisələrində işçilərin AR Əmək Məcəlləsi ilə müəyyən edilmiş əmək, sosial və iqtisadi hüquqlarını məhdudlaşdırmamaq şərti ilə işəgötürən fərqli olan iş vaxtının rejimi qaydalarını müəyyən edə bilər.

Gündəlik iş vaxtının başlanması və qurtarması (növbələr) iş qrafikində göstərilir. İş qrafiki müəssisə rəhbəri tərəfindən təsdiq edilir.

Qrafik gəbul edilmiş iş vaxtı uçot qaydasına əsasən tərtib edilir. Müəssisədə aşağıdakı iş vaxtının uçot qaydaları təyin edilə bilər:

• gündəlik (altıgünlük iş həftəsində istifadə edilir);
• həftəlik (beşgünlük iş həftəsində istifadə edilir);
• cəmlənmiş (fasiləsiz işləyən müəssisələrdə istifadə edilir)

İş vaxtının gündəlik uçotu.

İş vaxtının gündəlik uçotu altıgünlük iş həftəsində istifadə edilir. Bu zaman, iş gününün müddəti aşağıda verilən müddətdən artıq təyin edilə bilməz:

• 7 saat - 40 saatlıq iş həftəsi təyin edilmiş işçilər üçün;
• 6 saat - 36 saatlıq iş həftəsi üçün;
• 4 saat - 24 saatlıq iş həftəsi təyin edilmiş işçilər üçün.

Altıgünlük iş həftəsində işçilərə bir istirahət günü verilir (həftəlik istirahət günü). Adətən bu bazar günü olur.

Bundan başqa AR Əmək Məcəlləsi ilə müəyyən edilən bayram günləri, səsvermə günü və ümumxalq hüzn günü qeyri-iş günü hesab edilir. Qeyri-iş günlərinin, illik iş vaxtı normasının, orta aylıq iş vaxtı normasının, orta aylıq iş günlərinin sayının təyin ediməsi hər il dekabr ayının sonunadək növbəti il üçün AR Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi tərəfindən təsdiq edilən "İstehsalat təqvimi" ilə müəyyən edilir.

• 1-2 yanvar - Yeni il bayramı;
• 20 yanvar - Ümumxalq hüzn günü;
• 8 mart - Qadınlar günü;
• 20,21,22,23,24 - Novruz bayramı;
• 9 may - Faşizm üzərində qələbə günü;
• 28 may - Respublika günü;
• 15 iyun - Azərbaycan xalqının milli qurtuluş günü;
• 26 iyun - Azərbaycan Respublikasının Silahlı Qüvvələri günü;
• 9 noyabr - Azərbaycan Respublikasının Dövlət bayrağı günü ;
• 31 dekabr - Dünya azərbaycanlılarının həmrəyliyi günü;
• 2 gün - Qurban bayramı;
• 2 gün - Ramazan bayramı

İş vaxtının həftəlik uçotu.

İş vaxtının həftəlik uçotu beşgünlük iş həftəsində istifadə edilir. İş vaxtı qrafikinin təsdiq ediməsi zamanı nəzərə almaq lazımdır ki, həftəlik normal iş vaxtının müddəti 40 saatdan, qısaldılmış iş vaxtının müddəti isə 36 və 24 saatdan artıq müəyyən edilə bilməz.

Beşgünlük iş həftəsində işçilərə iki istirahət günü verilir (həftəlik istirahət günləri). Adətən bunlardan biri bazar günü, digəri isə istənilən gün ola bilər. Bu günlər əmək müqaviləsində, və ya müəssisənin intizam qaydalarında təsdiq edilir.

Adətən, istirahət günləri işçilərə dalbadal verilir. Eyni zamanda, AR Əmək Məcəlləsi ilə müəyyən edilən bayram günləri, səsvermə günü və ümumxalq hüzn günü qeyri-iş günü hesab edilir. Qeyri-iş günlərinin, illik iş vaxtı normasının, orta aylıq iş vaxtı normasının, orta aylıq iş günlərinin sayının təyin ediməsi hər il dekabr ayının sonunadək növbəti il üçün AR Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi tərəfindən təsdiq edilən "İstehsalat təqvimi" ilə müəyyən edilir.

İş qrafiki aşağıdakı kimi tərtib edilə bilər:

İş vaxtının cəmlənmiş uçotu.

Qeydiyyat (uçot) dövründə iş vaxtının müddəti qanunvericiliklə müəyyən olunmuş iş saatlarının sayından çox olmamaq şərti ilə iş vaxtının cəmlənmiş uçotu tətbiq edilə bilər. Bu halda hesabat dövrü bir ildən artıq, gündəlik işin (növbənin) müddəti isə 12 saatdan çox ola bilməz.

İş vaxtının cəmlənmiş uçotu - işin və/və ya istehsalatın xüsusiyyətlərindən asılı olaraq qanunvericiliklə nəzərdə tutulmuş iş vaxtı normasına gündəlik, həftəlik deyil, daha uzun qeydiyyat (uçot) dövrü kimi aylıq, rüblük, yarım illik və ya illik olaraq riayət olunmasını nəzərdə tutan iş saatlarının uçotu formasıdır. Bu cür iş vaxtının uçotu nəqliyyat, rabitə və s. dayanmadan iş olan müəssisələrdə olur.

İş vaxtının cəmlənmiş uçotunun tətbiqi qaydası kollektiv müqavilə ilə, müəssisədə iş vaxtının rejimini müəyyən edən qaydalarla və ya əmək müqaviləsi ilə tənzim edilir. Bu sənədlərdə, eyni zamanda, uçot dövrü də müəyyən edilir. Bu ay, rüb, yarımil və ya il ola bilər.

Hər il dekabr ayının sonunadək növbəti il üçün normal iş vaxtı üzrə istehsalat təqvimi və iş vaxtının normasını AR Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi müəyyən edir. İş qrafikinin qurulması zamanı istehsalat təqvimi üzrə uçot dövrü kimi seçilmiş dövrə düşən iş saatlarının həcminin aşılmamasına diqqət yetirilməlidir.

Misal üçün, əgər müəssisədə uçot dövrü aydırsa, o zaman, 2017-ci ilin iyul ayında işçilər 168 saatdan artıq işləyə bilməzlər.

Nəzərə almaq lazımdır ki, AR Nazirlər Kabineti tərəfindən müəyyən edilmiş əmək şəraiti ağır və zərərli olan iş yerlərində, habelə xüsusi xarakterli işlərdə çalışan işçilərin gündəlik iş vaxtının ən azı yarısı gecə vaxtına düşərsə, onda həmin iş vaxtının gecə vaxtına düşən hissəsi bir saat qısaldılır və həmin saatlar qanunvericiliklə müəyyən edilmiş iş vaxtı normasında tam nəzərə alınmaqla vaxtamuzd əmək haqqı sistemi üzrə ödənilir.

Yazı sonuncu dəfə 2019-01-31 tarixində yenilənib.