Hüquqi şəxs yaratmadan birgə sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olan şəxslər, həmin fəaliyyətdən əldə etdikləri birgə gəliri (bu fəaliyyətlə bağlı birgə xərci çıxmaqla) hesabladıqdan sonra, birgə sahibkarlıq fəaliyyətlərinə dair razılığa uyğun olaraq, vergiyə cəlb edilən gəliri bu fəaliyyətin iştirakçıları arasında bölürlər.

Şəxs - istənilən fiziki və ya hüquqi şəxs, qeyri-rezidentin daimi nümayəndəliyi, filialı və digər bölməsi.

Vergi ödəyicilərinin birgə fəaliyyəti həmin şəxslər arasında mülki qanunvericiliyin tələblərinə uyğun olaraq bağlanmış, məqsədi vergi üstünlüyünün əldə olunması olmayan müqavilə ilə tənzimlənməlidir.

Bundan başqa, vergi ödəyiciləri tərəfindən birgə fəaliyyətdən əldə edilən ümumi gəlirdən bu gəlirin əldə edilməsi ilə bağlı birgə fəaliyyətin iştirakçılarının çəkdiyi sənədləşdirilmiş xərclər çıxılır. Təqvim ilində əldə edilən birgə gəlir birgə sahibkarlıq fəaliyyətlərinə dair razılığa uyğun olaraq həmin təqvim ilinin sonunda iştirakçılar arasında bölüşdürüməklə, iştirakçıların həmin təqvim ilinin vergi tutulan gəlirinə daxil edilir və ayrılıqda hər iştirakçıda mənfəət (gəlir) vergisinə 20 faiz dərəcə ilə cəlb edilir.

Birgə fəaliyyətdən onun iştirakçılarının əldə etdiyi gəlirin formalaşması təfərrüatı ilə "Mənfəət vergisinin bəyannaməsininin" 205-ci sətrində müvafiq şəkildə əks olunmalıdır.

Qeyd: Hüquqi şəxs yaratmadan göstərilən birgə sahibkarlıq fəaliyyəti ƏDV-nin məqsədləri üçün ayrıca şəxs sayılır. "Ayrıca şəxs" dedikdə, birgə sahibkarlıq fəaliyyətinin uçotunu aparan şəxs nəzərdə tutulur. Qeyd edək ki, digər iştirakçıların birgə sahibkarlıq məqsədləri üçün ƏDV qeydiyyatına alınma zərurəti yoxdur.

Birgə sahibkarlıq fəaliyyəti həyata keçirilən zaman birgə fəaliyyət iştirakçılarından hər hansı birinin ƏDV-nin məqsədləri üçün qeydiyyatdan keçməsi, müştərilərə elektron qaimə-fakturanın göndərilməsi və ödənişlərin qəbul edilməsi, ödənilmiş ƏDV-nin əvəzləşdirilməsi, vergilərin ödənilməsi və vergi bəyannamələrinin təqdim edilməsi məsələləri bağlanmış müqavilə ilə müəyyən edilə bilər.

Birgə fəaliyyətin ƏDV qeydiyyatı ilə bağlı qeyd etmək lazımdır ki, birgə fəaliyyətin vergi tutulan əməliyyatlarının həcmi ardıcıl 12 aylıq dövrün istənilən ayında (aylarında) 200.000 manatdan artıq olduqda növbəti ayın birinci günündən 10 gün ərzində ƏDV-nin məqsədləri üçün qeydiyyata dair ərizə verməyə borcludur. Bir əqd və ya müqavilə üzrə əməliyyatın ümumi dəyəri 200.000 manatdan artıq olduqda, bu əməliyyat ƏDV tutulan əməliyyat sayılır və həmin əməliyyatı həyata keçirən şəxs bu əməliyyatın aparıldığı günədək ƏDV-nin məqsədləri üçün qeydiyyata dair ərizə verməyə borcludur.

Birgə fəaliyyətin digər iştirakçısının birgə sahibkarlıq fəaliyyətinə dair razılığa uyğun olaraq əldə etdiyi gəliri ilə (xərclər çıxılmadan) digər vergi tutulan əməliyyatların cəmi 200.000 manatdan artıq olduğu halda, ƏDV-nin məqsədləri üçün qeydiyyata dair ərizə verməlidir. Birgə fəaliyyət üzrə ümumi vergi tutulan əməliyyat ƏDV-yə cəlb edildiyindən digər iştirakçının müqavilə üzrə gəliri ƏDV-yə cəlb edilmir. Digər iştirakçının birgə sahibkarlıq fəaliyyətindən başqa digər ƏDV tutulan əməliyyatları olduğu halda həmin əməliyyatlar ƏDV-nin məqsədləri üçün qeydiyyata alınmış digər iştirakçı tərəfindən Vergi Məcəlləsinin müddəalarına uyğun olaraq ƏDV-yə cəlb edilir.

Qeyd AR Vergi Məcəlləsi, Maddə 197.2.

Vergitutma obyekti olan və müəssisələr tərəfindən hüquqi şəxs yaratmadan birgə fəaliyyət aparmaq üçün birləşdirilən əsas vəsaitlərin dəyəri, bu əsas vəsaitləri birləşdirən birgə fəaliyyət iştirakçıları tərəfindən vergiyə cəlb edilməsi məqsədləri üçün bəyannaməyə daxil olunur. Birgə fəaliyyət nəticəsində yaradılmış (alınmış) əsas vəsaitlərin dəyəri isə birgə fəaliyyətin iştirakçıları tərəfindən müqavilə üzrə mülkiyyətdə müəyyən olunmuş pay haqqına müvafiq olaraq bəyannaməyə daxil edilir.

Yazı sonuncu dəfə 2023-11-10 tarixində yenilənib.